ZESTAW ĆWICZEŃ NARZĄDÓW MOWY PRZYGOTOWUJĄCYCH DO WYWOŁANIA GŁOSKI [R]

Głoska [r]

Ćwiczenia języka

1. Nagryzanie brzegów języka zębami, czyli masowanie i rozciąganie języka.
2. Wysunięcie przedniej części języka między zęby i delikatne żucie go, tzn. masaż języka.
3. Przeciskanie języka przez maksymalnie zbliżone do siebie zęby, tj. masowanie języka.
4. Wysuwanie szerokiego języka z ust - zabawa Pokaż łopatę.
5. Odklejanie językiem chrupek kukurydzianych lub opłatka z podniebienia.
6. Klaskanie czubkiem języka o podniebienie twarde, od najwolniejszych uderzeń po najszybsze - zabawa Jedzie konik.
7. Wielokrotne odrywanie języka przyklejonego całą powierzchnią - do podniebienia - zabawa w mlaskanie.
8. Zlizywanie z przedniej części podniebienia twardego przyklejonego kawałka czekolady, kropli miodu, odrobiny dżemu lub opłatka.
9. Naśladowanie lub ssanie prawdziwego cukierka czubkiem języka.
10. Przytrzymanie paska papieru wargami, a następnie zdmuchiwanie go z ust.
11. Szybkie wypowiadanie głoski [l].
12. Szybkie i kilkukrotne wybrzmiewanie ly z językiem uderzającym o górną wargę.
13. Energiczne, wielokrotne wybrzmiewanie:

• te, te, te,
• ty, ty, ty,
• de, de, de,
• dy, dy, dy.

1. Naśladowanie różnych odgłosów:

• rybki - plum, plum,
• indyka - gul, gul,
• bociana - kle, kle,
• chodaków - klap, klap,
• mycia - chlapu, chlapu,
• jazdy konnej – patataj.

1. Śpiewanie różnych melodii na sylabach:

• la, la, la,
• lo, lo, lo,
• le, le, le,
• lu, lu, lu,
• ly, ly, ly.

1. Coraz szybsze wypowiadanie zbitki sylabowej la lo lu le.
2. Szybkie kilkukrotne powtarzanie:

• nalapatada,
• nolopotodo,
• nelepetede,
• nuluputudu,
• nylypytydy.

1. Coraz szybsze i wielokrotne wypowiadanie zbitki bd.
2. Powtarzanie ze stopniowym przyspieszaniem:

• bda, bdo, bde, bdu, bdy,
• pta, pto, pte, ptu, pty,
• bda – pta,
• bdo – pto,
• bde – pte,
• bdu – ptu,
• bdy – pty.

1. Przyspieszone wielokrotne wybrzmiewanie:

• tedamwa,
• tat tedat,
• ente dente,
• lelum polelum,
• ble, bla,
• tla, tlo, tlu.

1. Podczas szerokiego otwierania jamy ustnej, unoszenie czubka języka do podniebienia a następnie szybkie i wielokrotne wymawianie przytępionych głosek: [t] [d] oraz zbitek spółgłoskowych td, tdn, a także zbitek sylabowych:

• teda – teda,
• tede – tede,
• tedo – tedo,
• tedu – tedu,
• tedy – tedy.

1. Recytacja rymowanki z [t] dziąsłowym

Kto tutaj tak tupie?

To tato tutaj tak tupie.

Ach, tato tutaj tak tupie!

1. Unoszenie czubka języka do wałka dziąsłowego, wymawianie przedłużonego [d]
    z równoczesnymi energicznymi, poziomymi ruchami palcem po wewnętrznej powierzchni języka lub po wędzidełku podjęzyczkowym.
2. Uniesienie języka do wałka dziąsłowego, a następnie mocne dmuchnięcie na czubek języka, aż do pojawienia się tr.
3. Ułożenie wąskiego paska papieru na języku lub pod nim, a następnie wypowiadanie głoski [t]. Papier powinien się unosić, a zamiast [t] powinno pojawić się trrr.
4. Mocne akcentowanie [t] podczas wybrzmiewania zbitek tll, tll, tll, trl najpierw szeptem,
   a potem głośno.
5. Powtarzanie szeptem, a następnie głośno:

• la, la, la, trla,
• lo, lo, lo, trlo,
• lu, lu, lu, trlu,
• !e, le, le, trle,
• ly, ly, ly, trly,
• li, li, li, trli.

1. Szeptem i głośno wypowiadanie trla, trlo, trle, trlu, trly.
2. Próby naśladowania odgłosów, zaczynając od szeptu:

• śpiewu ptaków - tri li li,
• gry na trąbce - tra ta ta, tru tu tu, tre te te,
• zepsutego zamka karabinu - tr tr tr, dr dr dr,
• warczenia psa - wrr, wrr, wrr,
• ruszającego traktora - tur tur tur, tyr tyr tyr, pyr pyr pyr,
• odlotu ptaków - fru, fru, fru,
• ćwierkania wróbli - ćwir, ćwir,
• zatrzymywania konia - pr, pr,
• odgłosu świnki - chrum, chrum,
• chrapania - chr, chr, chr,
• dzwoniącego tramwaju - dryń, dryń,
• chrupania - chrup, chrup,
• szorowania - szuru, szuru,
• zapalania światła – pstryk,
• łamania gałęzi – trach.

1.  Częste żucie gumy do momentu utraty przez nią smaku.

Ćwiczenia warg

1. Naśladowanie odgłosów z otoczenia:

• samopoczucia w czasie zimna - brr, brr,
• ruszającego motocykla - brum, brum,
• parskania konia - prr, prr.

1. Energiczne pionowe poruszanie warg bokiem palca.
2. Parskanie wargami z językiem wysuniętym między nimi.
3. Pionowe ruchy palcami po wargach, naśladujące grę na gitarze lub harfie.