Głoski [k] [g]

 

1. Opieranie czubka języka o dolne zęby i cofanie go w głąb jamy ustnej, aby nastąpiło uniesienie grzbietu języka do góry - zabawa Koci grzbiet.
2. Picie gęstych napojów przez długą i cienką słomkę.
3. Przysysanie drobnych papierków przez rurkę i przenoszenie ich na plansze.
4. Układanie czubka języka za górnymi zębami i opuszczanie go do dziąseł dolnych podczas szerokiego otwierania jamy ustnej.
5. Naśladowanie ssania cukierka i mlaskania całą powierzchnią języka przy opuszczonej żuchwie.
6. Ziewanie przy szeroko otwartych ustach.
7. Wdychanie powietrza nosem i wydychanie ustami, podczas szerokiego otwierania ust.
8. Przyklejanie całej masy języka do podniebienia przy szeroko otwartych ustach, a następnie energiczne opuszczanie przodu języka w dół.

Interesującą propozycją dla dzieci małych, tj. po 2 roku życia i starszych z nieharmonijnie rozwijających się są ćwiczenia wzmacniające tył języka, a równocześnie przygotowujące do wywołania głoski [k], przez wymawianie [x] (Trawińska 1988, 82 83), czyli zabawy typu:

1. nawoływania i okrzyki:

• hej, hej
• hop, hop,
• hej ho, hej ho,
• ho ho ho,
• hip hip, hura,
• buch, bach,
• echo, echo.

1. imitowanie śmiechu:

• dziadka - he, he,
• taty - ho, ho,
• mamy - ha, ha,
• dziewczynki - hi, hi.

1. zabawy w chuchanie na:

• zmarznięte ręce,
• oszronioną szybę,
• lustro, by zaparowała jego powierzchnia.

Głoska [k]

To głoska zwarta, tylnojęzykowa, bezdźwięczna, twarda, ustna.

 Najpopularniejszą  metodą wywołania głoski [k] jest położenie dziecka na kozetce z odchyloną do tyłu głową lub maksymalne odwiedzenie głowy do tyłu, podczas siedzenia na krześle. Te pozycje pozwalają na bezwładne obsuwanie się całej masy języka w tył i prawidłową realizację [k], dlatego że wymowie głoski towarzyszy uniesienie się tylnej części języka do podniebienia miękkiego. Innym sposobem realizacji głoski jest próba powtarzania prototypowej realizacji podczas szerokiego otwierania ust. Widoczny w ten sposób język może być również przykładem do naśladowania.

Jeśli występują kłopoty z prawidłowym ułożeniem języka, można posłużyć się szpatułką lub palcem, przytrzymując go na dole jamy ustnej podczas wybrzmiewania [t] oraz sylab ta, to, te, tu. Unieruchomienie apexu spowoduje uniesienie się tylnej części języka do góry. (Demel 1994, 79; Styczek 1981, 475; Skrzynecka 1998, 4; Nowak 1995, 50).

W sytuacji, w której żadna z metod powyższych nie skutkuje, ćwiczenia można rozpoczynać od wygłosowego [k], powtarzając kijok, kijuk, by następnie przejść do układów kończących się słowami ze śródgłosem [k], np. kijokula, kijokoła (Skrzynecka 1998, 5).

głoska [g]

Jest głoską zwartą, tylnojęzykową, bezdźwięczną, twardą, ustną.

Wywołanie głoski [g]

Dokładnie utrwalone ćwiczenia narządów mowy, przygotowujące do wywołania głoski [k], a następnie jej prawidłowej realizacji w różnych układach w zasadzie gwarantują, że głoska [g] powinna pojawić się samoistnie. Mogą jedynie wystąpić problemy z bezdźwięczną jej realizacją, należy wtedy postąpić, jak w przypadku opisanej wcześniej  głoski [ż].

Aby udźwięcznić [g] proponuje się także wybrzmiewanie jej między samogłoskami, np. aga, ago, age, agu itd. (Demel 1994, 87). Można także polecić wymawianie głoski [k]
z równoczesnym lekkim uderzaniem w klatkę piersiową dłonią zwiniętą w łódeczkę.

Podczas wybrzmiewania [d] z unieruchomionym czubkiem języka, palcem lub szpatułką uzyskujemy również głoskę [g] (Rodak 1997, 39), wykorzystując metodę przekształceń artykulacyjnych.

•